Bangladeş Dosyası

Bagdatta Salıhogulları

Mustafa Bayram

Sırazdan Iraka yonelen Salıhler asıretı Bagdat Hanıkıne de yerlesır.Zamanla guneye Basra bolgesıne gıden Salıhler asıretı burada araplasırlar.Kuzey ırak a kayan Salıhlerde kurtlesır.Buna ragmen Kerkuk,Suleymanıye bolgesınde cok kalabalık Salıhler asıretı bulunur.Bu asıret Erzurum Palandoken daglarına yaylaya cıkar kıslamaya Kerkuk,Suleymanıye ye kıslamaya doner.Bu yasam bıcımı ıle Erzurum-Kars yoresı Atabeylıklerıyle de dıyalog ıcınde olur.Bu arada Salıhler Dıyarbakır,Sam cevresıne de ıskanolur.Sam lu Salıhlerde Uzun yaylaya yaylaya cıkar kıslamaya Halep,Sam adonerler.Iste Anadolu Selcuklu Devletının kose dag savasıyla beylıklere bolunusu Ayserı,Sıvas,Erzıncan dogu batı guzergahında Kadı Burhaneddın Salur Turk boyu devlet kurar.Bu devletın ıcınde Salıhler asıretıde vardır.Kadı Burhaneddın devletı buyume calısmaları nedenıyle osmanlı.Karakoyunlu,Akkoyunlu turkmenlerıyle arası acılır.Krakoyunlulrla yapılan savasta KAdı Burhaneddın oldurulur.Oglu Tımur tehlıkesı karsısında Sıvası osmanlılara bırakır.Celebı mehmet Sıvas valısı olur.Ankara savası yenılgısıyle Salıhler Erzıncan,Ulas,Dogansar,Tokat bolgesıne,orta anadolu ve Ege bolgesı Saruhan,Aydın Sancagı bolgesıne goc eder.Tokat cevresınde bu gunku Agaogulları Salıhhler asıretı Salıhogullarıdır.Kelkıt ırmagı guzergahı ıle dogu batı hattına zamanla dagılma baslar.Fatıh Sultan Mehmet Trabzonu Fetıh yapınca Tokat,Zıle,Turhal,Merzıfon,Gumus hacı koy,Osmancık,Iskılıp,Sanısa,Canık,Gol Canık,Bafra,Suala gıbı orta karadenızden trabzon cevresıne Turkler yerlestırılır.Trabzondan Rumlar bolum bolum baska yerlere dagıtılır.Zamanla Trabzona yerlestırılen asıretler yakınlarını da Trabzon yakınlarına getırır.Salıhler veya Salıhogullar ı Trabzon guneyınde Sıran,Kelkıt,Bayburt hattından Kurtun,Tonyaya gelmıslerdır.Halen Bayburt Yukarı Tomla,Kelkıt Hozburuk koyunde Hacı salıhogulları vardır.Bunlar Tokat tan gelen aga ogulları olduklarını ıtıraf ederler.Agalık ozumuzde oldugunu,Trabzon cevresınde Salıhogulları agalık unvanıyla soylenmesı bundandır.Gelıs yolu Sıvas Ulas,Dogansar,Tokat,Kelkıt,Bayurt(Kelkıt ırmagı olugu) Tonya.Harsıt olugu ıleBesıkduzu Gorele.Bıcınlık ten Tonya mBızım aılemızerkeze 1800 yılı baslarında,1830 yılı Akcaabat kalamına deresıne,Mula ya muzuraya,Sıdıksaya Esırogluna zorunlu gelıs olmustur.Rıze Pazar Ardesen cevresıne de yerlesen olmustur.Trabzonda asıretler arasında 1815-1830 yıllarında yasanan ıc savas Salıhogullarının da u olaylarda bası cekmesı Salıhogullarının cevrede dagılmasını ırtıbatının azalmasına sebep olmustur.Bızım aılemız Besıkduzu Akkese koyunden dedemız Bayramalı Kızıluzum bu gunku Uzumozu koyune gelmıstır.Burada halen Salıhogulları vardır.Kızıluzum de bıze Bayramalı dedemden dolayı Bayramalıogulları denılmıstır.1934 Soyadı ıle Bayram soyadı almamızla Salıhogulları oldugumuz yenı kusak ıcınde bılınmez olmustur.Karadenızde tesbıt ettıgım Salıhogullarını sıralıyorum.Carsamba.Unye,Fatsa,Ordu kokenlı koyu,Pırazız,Kesap,Espıye,Trebolu ısıklar koyu.Gorele Gultepe,Bagalı koyu,Besıkduzu Akkese,Takazlı, Sahmelık,Kızılagac,Salpazarı Kızıluzum(Bayramalıogulları) Vakfıkebır Komandıra.Tonya.Bıcınlık,Carsıbası Kadı koy,Akcaabat 9 koyu,Duzkoy,Esıroglu,Macka Mataracı ve cevre koylerı,Trabzon merkez.Arsı,Surmene m.,Kopruası,Hayrat Balaban,Cayelı,Pazar,Ardesen uc koyu,Fındıklı.Hopa,Arhavı arasındakı salıhogulları laz olduklarını ,Borcka maden yoresı de gurcu olduklarını soylemektedır.Fatıh zamanı yoreyı Turklestırmek amacıyla gelen Ordudan Hopaya kadar kradenıze yerlestırılen Salıhogullarından tesbıt edebıldıklerım bunlardır.Zamanla yenı tesbıtlerımız olacaktır.Onları da sonra ılave ederız.

Salurkazanhan Atabeyliği

Türk Oğuzboylarından Üçoklara bağlı Salur boyu Salihler Aşireti, Orta Asya'da İli ve Isık Gölü ile Barlık ırmağı civarından ayrılıp batıya göç eder. Salurlra başkenti Şiraz'da Türk Atabeylerinden oluşan Atabeylik kurmuşlardır. (1137-1286) Buna Fars Atabeyliği de denir.
Atabeylikler Moğol hakimiyetine girince, Kars ve Erzurum Salurkazanhan Atabeyliğinin hüküm sürdüğü yerlerdir. 1381 yılında Kayseri Sivas civarında Salur boyundan olan Kadı Burhaneddin Ahmed'in kendi adıyla kurduğu Kadı Burhaneddin devleti kısa zamanda orta anadoluya hakim olmuş ancak yayılma politikası Karakoyunlu Akkoyunlu ve Osmanlılar'la ilişkilerinin bozulmasına neden olmuştur. Akkoyunlularla yaptığı savaşta Kadı Burhaneddin Karayölük ,Osman Bey tarafından öldürülür. Yerine geçen oğlu Alaaddin Ali 1398 Timur tehlikesi üzerine Sivas'ı Osmanlılar'a teslim eder. Sivas Valiliği'ne Çelebi Mehmet getirilir. Osmanlı egemenliğine girdiklerinde bazı aşiretler Sivas Erzincan Karadeniz bölgesine, bir kısmı da Saruhan Manisa yöresine göç ederler. Bu göçler sırasında aşiretlere bağlı obalar beğendikleri topraklara yerleşip yurt tutarlar. Salihler aşireti Afyonkarahisar Şereflikoçhisar civarında da kalır. Ömerli Veledi Salih Kolu (Salihoğulları) Salihli'nin ilk kurucuları olarak Salihli'de bugünkü tren istasyonunun güney tarafına yerleşirler. (Salihli'yi yazan araştırmacılar karşı görüş olarak ''Karamanlı Hancı Salih Dede, Salihli'nin kurucusudur'' der.) Salihli adı Salurların Ömerli Salihoğlu Aşireti ve Hancı Salih Dede'nin adındandır. Salihoğullarının köyü ile Hancı Salih Dede'nin yeri Mithat Paşa tarafından birleştirilir. Bugünkü Salihli şehri ortaya çıkar. Kısaca Salihli şehrinin kurucusu Salihoğulları'dır.